در این مقاله به بررسی روش‌های مخلتف برای تشخیص چاقی مفرط می‌پردازیم.
معیارهای تشخیص چاقی مفرط برای بزرگ‌سالان، نوجوانان و کودکان
تشخیص چاقی مفرط فراتر از ایستادن روی یک ترازو است. در حقیقت، ارزیابی دقیق وضعیت وزن یک فرد، فرآیند پیچیده‌ای است که شامل در نظر گرفتن عوامل متفاوت و استفاده از ابزارهای مختلف و آزمایش‌های تشخیصی، ازجمله شاخص توده بدن (BMI)، اندازه‌گیری دور کمر، آزمایش‌های فیزیکی و آزمایش‌های انجام شده در آزمایشگاه برای بررسی اختلالات همراه است.
خودآزمایی/آزمایش خانگی
در 40 سال گذشته، چاقی مفرط به یک موضوع مهم در سراسر دنیا تبدیل شده است. به گفته مراکز بهداشتی مختلف: «چاقی مفرط یک نگرانی جدی است، زیرا با پیامدهای ضعیف سلامت روان، کاهش کیفیت زندگی و علل اصلی مرگ در جهان، مرتبط است».
موفق‌ترین راهکار برای درمان چاقی مفرط شامل تشخیص و مداخله زودهنگام است. مطالعات نشان داده‌اند که تشخیص صحیح چاقی مفرط، به احتمال زیاد منجر به کاهش وزن می‌شود (در مقایسه با مواردی که هرگز تشخیص داده نمی‌شوند).
شاخص توده بدن (BMI)
متداول‌ترین معیاری که پزشکان برای تشخیص چاقی مفرط از آن استفاده می‌کنند، شاخص توده بدن یا BMI نام دارد. BMI محتوای چربی کلی بدن را با استفاده از وزن شخص (به کیلوگرم) تقسیم‌بر مربع قد (برحسب متر) مشخص می‌کند.
مقدار طبیعی BMI در محدوده 18.5 تا 24.9 (وزن به کیلوگرم بر مترمربع قد) قرار دارد.
شما می‌توانید BMI خود را از طریق مراجعه به بخش ابزارهای سلامت که در منوی اصلی سایت کلینیک لاغری وندا قرار دارد، به‌عنوان بخشی از خودآزمایی برای تشخیص چاقی مفرط در بزرگ‌سالان، نوجوانان و کودکان، مورد ارزیابی قرار دهید.
اندازه‌گیری دور کمر
چربی ذخیره‌شده در ناحیه شکم، چربی احشایی نامیده می‌شود که می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند بیماری قلبی و دیابت را افزایش دهد. در میان افرادی که BMI آن‌ها در محدوده 25 تا 34.9 قرار دارد، دور کمر بیش از 35 اینچ در زنان و بیش از 40 اینچ در مردان، با افزایش خطر بیماری همراه است. کنترل اندازه دور کمر می‌تواند مفید باشد، زیرا تغییر در اندازه دور کمر، اگر در محدوده طبیعی تا اضافه‌وزن مقیاس BMI باشید، یک پیش‌بینی‌کننده مستقل از خطر، بدون در نظر گرفتن وزن کلی است.
اندازه‌گیری دور کمر باید حداقل یکبار در سال انجام شود. فرد می‌تواند اندازه‌گیری دور کمر را به‌عنوان یک خودآزمایی برای بررسی خطر چاقی مفرط انجام دهد. بااین‌حال، سایر اندازه‌گیری‌ها (مانند BMI) نیز باید در نظر گرفته شوند، زیرا آستانه دور کمر برای بیماران با BMI بالاتر از 35 قابل اعتماد نیست و همچنین اندازه دور کمر ممکن است شاخص قابل اعتمادی برای همه نژادها، جنسیت‌ها و گروه‌های سنی نباشد.
سایر اقدامات تشخیصی
سایر اقدامات تشخیصی که برای بررسی و تشخیص چاقی مفرط استفاده می‌شوند، عبارتند از:
- معاینات فیزیکی برای ارزیابی قد، وزن، علائم حیاتی و انجام ارزیابی سرتاپا
- سابقه پزشکی
- سابقه اقدامات انجام شده برای کاهش وزن، ورزش و عادات غذایی
- بررسی سابقه خانوادگی (برای ارزیابی احتمال وجود عوامل ارثی)
آزمایشگاه‌ها و آزمایش‌ها
درک اهمیت جستجو برای کمک‌های حرفه‌ای هنگام تشخیص چاقی مفرط در بزرگ‌سالان، نوجوانان و کودکان بسیار مهم است.
آزمایش تشخیصی برای چاقی مفرط و اضافه‌وزن ممکن است شامل انجام آزمایش‌های مختلف در آزمایشگاه برای ارزیابی میزان تأثیر این بیماری روی سلامت کلی فرد و بررسی علائم بیماری زمینه‌ای باشد. تست‌های آزمایشگاهی پزشکان به عوامل زیادی ازجمله عوامل خطر بیماری‌های مرتبط با چاقی مفرط و علائم فعلی، بستگی دارد.
تست‌های آزمایشگاهی ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- سطوح کلسترول: سطح پایین کلسترول خوب (HDL) و سطح بالای کلسترول بد (LDL) معمولاً با چاقی مفرط همراه است.
- قند خون ناشتا و هموگلوبین A1C (HbA1C) برای بررسی علائم پیش دیابت یا دیابت
- آزمایش تیروئید برای مشاهده علائم بیماری تیروئید که معمولاً با چاقی مفرط مرتبط است
- آزمایش‌های عملکرد کبد برای بررسی احتمال کبد چرب که اغلب با چاقی مفرط همراه است
سایر آزمایش‌ها ممکن است توسط پزشک یا سایر ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی برای بررسی اثرات کلی چاقی مفرط روی بدن، انجام شود. یکی از این آزمایش‌های نوار قلب است که برای جستجوی علائم بیماری قلبی گرفته می‌شود.
تشخیص چاقی مفرط در کودکان
برای تشخیص این مشکل در کودکان، پزشک از نمودار رشد برای مقایسه قد و وزن کودک نسبت به سایر کودکان هم‌سن و هم‌جنس، استفاده می‌کند. مثلاً، کودکی که در صدک 90 قرار گرفته است، به این معنی است که در مقایسه با سایر کودکان هم‌سن و هم‌جنس خود، 90 درصد وزن و BMI کمتری دارد. بر اساس نمودار رشد، کودکی که در صدک 85 تا 94 قرار دارد دارای اضافه‌وزن و کودکی که در صدک 95 یا بالاتر قرار دارد، چاق مفرط است.
از آنجایی که الگوی رشد و فرم بدن هر کودک می‌تواند با کودک دیگر متفاوت باشد، متخصصان اطفال هنگام تشخیص وضعیت وزن کودک، چندین عامل را در نظر می‌گیرند:
- نمودارهای رشد
- سابقه خانوادگی چاقی مفرط
- عادات غذایی
- سطح فعالیت
- سابقه روانی (شامل الگوی خواب، اختلالات روحی مانند افسردگی، تعاملات اجتماعی و عواملی مانند قلدری)
- سایر شرایط سلامتی
تست‌های آزمایشگاهی که هنگام مشکوک بودن کودک به چاقی مفرط توصیه می‌شوند، عبارتند از:
- آزمایش کلسترول
- آزمایش قند خون
- آزمایش خون برای بررسی عدم تعادل هورمون‌ها
- آزمایش خون برای بررسی بیماری‌های مرتبط با چاقی مفرط
تشخیص چاقی مفرط در نوجوانان
برای تشخیص چاقی مفرط در نوجوانان، مقیاس BMI برای مقایسه با سایر نوجوانان هم‌سن و هم‌جنس استفاده می‌شود. نوجوانان در صدک 95 یا بیشتر (برای سن و جنس) یا کسانی که BMI 30 یا بالاتر دارند، چاق در نظر گرفته می‌شوند.
نوجوانانی که در این دسته قرار می‌گیرند، آزمایش‌های کاملی که شامل موارد زیر است، انجام می‌دهند:
- سابقه پزشکی
- معاینات فیزیکی
- تست‌های آزمایشگاهی
- اشعه ایکس
نوجوانانی که در صدک 85 تا 95 قرار دارند، یا آن‌هایی که BMI معادل 30 دارند، به‌طور خودکار در گروه مستعد خطر قرار می‌گیرند و غربالگری دوم در 5 زمینه زیر در آن‌ها انجام می‌شود:
- سابقه خانوادگی
- غربالگری فشارخون
- آزمایش‌های کامل کلسترول برای بررسی LDL (کلسترول بد)، HDL (کلسترول خوب) و تری‌گلیسرید
- ارزیابی سالانه BMI (جستجو برای جهش‌های بزرگ BMI از سالی به سال دیگر)
- ارزیابی نگرانی‌های شخصی در مورد وزن (شامل غربالگری روانی و ارزیابی ادراک خویشتن و پاسخ اضافی به این مشکل)
تشخیص چاقی مفرط
مقیاس BMI یک روش اصلی برای تمایز دادن چاقی از چاقی مفرط است. طبق گفته سازمان بهداشت جهانی، چاقی به معنای داشتن BMI برابر با 30 یا بیشتر است.
هنگامی‌که وزن یک فرد حدود 45 کیلوگرم بیشتر از وزن ایده‌آل برای قد وی باشد و BMI او 40 یا بالاتر باشد، فرد مبتلا به چاقی مفرط در نظر گرفته می‌شود. چاقی مفرط همچنین در افرادی که BMI آن‌ها 35 یا بالاتر دارند و مبتلا به بیماری‌های مرتبط با این مشکل مانند دیابت یا فشارخون بالا هستند، تشخیص داده می‌شود.
تشخیص افتراقی
غیر از وضعیت وزن فرد، عوامل زیاد دیگری وجود دارد که برای تشخیص چاقی مفرط در نظر گرفته می‌شود. آگاهی از آنچه باید انتظار داشته باشید و چگونگی اطمینان از ارزیابی دقیق وزن، می‌تواند تفاوت میان تشخیص صحیح، که منجر به مداخله زودهنگام می‌شود و تشخیص اشتباه در مورد وضعیت وزن فرد باشد.
صحت سنجش BMI
هنگامی‌که صحبت از تشخیص چاقی مفرط می‌شود، BMI همیشه یک اندازه‌گیری کاملاً دقیق نیست. برخی از افراد، مانند ورزشکارانی که درصد زیادی توده عضلانی دارند، می‌توانند صحت این مقیاس را رد کنند. علت این امر این است که ورزشکاران دارای توده بدنی بالایی هستند، اما محتوای چربی بسیار کمی دارند.
چندین مطالعه با هدف ارزیابی صحت محاسبات BMI در مقایسه با سایر روش‌های اندازه‌گیری چربی بدن انجام شده است. اگرچه نتایج برخی از تحقیقات متفاوت بوده است، اما شواهد قوی‌ای وجود دارد که درجه‌بندی استاندارد BMI، ترکیب چربی بدن را پایین‌تر از حد معمول در نظر می‌گیرد.
BMI برابر یا بیشتر از 30 دارای حساسیت 50 درصدی در تشخیص چربی اضافه است، به این معنی که نیمی از افرادی که درصد چربی بدنی بالایی دارند، چاق نامیده نمی‌شوند. علاوه بر این، از آنجایی که در محاسبات BMI، از وزن کلی بدن در مخرج استفاده می‌شود، برخی از افراد لاغر با توده عضلانی، ممکن است به‌عنوان افراد دارای اضافه‌وزن شناخته شوند».
علاوه بر این، اندازه‌گیری‌های BMI توزیع کلی چربی بدن را در نظر نمی‌گیرد، به این معنی که افرادی که دارای اضافه‌وزن جزئی یا وزن طبیعی هستند، به‌عنوان‌مثال کسانی که دارای چربی شکم (چربی احشایی) بالایی هستند، طبق معیارهای BMI، در معرض خطر نیستند.
آزمایش‌هایی که می‌توانند دقت تشخیص چاقی مفرط را بهبود بخشند
چربی بدن با استفاده از روش‌های مختلف قابل اندازه‌گیری است. علاوه بر BMI، این اندازه‌گیری‌ها می‌توانند به بهبود دقت در تشخیص این مشکل کمک کنند.
دور کمر: به شناسایی بافت چربی بدن که چربی احشایی نامیده می‌شود و اندام‌های بدن را احاطه کرده است، کمک می‌کند.
امواج فراصوت: ضخامت بافت چربی بدن را اندازه‌گیری می‌کند.
ضخامت پوست: تست پینچ با استفاده از دستگاهی به نام ابزار امپدانس بیوالکتریک، برای تخمین میزان کل چربی بدن، انجام می‌شود. ابزار امپدانس بیوالکتریک پوست را در نقاط مختلف بدن فشار می‌دهد (نیشگون می‌گیرد)، پوست را از بافت عضلانی زیرین جدا می‌کند، تا عرض بافت چربی را اندازه‌گیری کند.
چندین آزمایش ضخامت پوست که معمولاً انجام می‌شوند، عبارتند از:
- عضله دو سر
- عضلات (ماهیچه) سه سر
- زیر کتفی (زیر استخوان شانه)
- سوپرایلیاک (بالای استخوان ران)
- قفسه سینه (ناحیه میان سینه)
- میداکسیلا (خط میانی بالاتنه)
- شکم
- عضلات چهار سر ران (ران فوقانی)
آزمایش ضخامت پوست و سایر ابزارهای تشخیصی معمولاً همراه با مقیاس BMI، برای تشخیص بهتر علائم و نشانه‌های چاقی مفرط استفاده می‌شوند.
اگر تمام روش‌های لاغری را امتحان کرده‌اید و نتیجه نگرفته‌اید
کلینیک لاغری وندا شما را بدون رژیم، بدون ورزش و بدون عوارض، و با ضمانت‌نامه کتبی به اندام دلخواهتان می‌رساند
