بررسی دلایل و عوامل خطر چاقی مفرط

ورزش خیلی کم

سبک زندگی بی‌تحرک می‌تواند خطر ابتلا به چاقی مفرط را به همراه داشته باشد. از هر روز رانندگی کردن تا محل کار گرفته تا نشستن پشت میز برای ساعت‌ها تا پایان روز و سپس برای بسیاری از افراد، رفتن به خانه و نشستن روبه‌روی تلویزیون باعث بی‌تحرکی طولانی‌مدت روزانه می‌شود که با افزایش وزن و چاقی مفرط مرتبط است.
داده‌های موجود نشان می‌دهد که نرخ چاقی مفرط در مناطقی که بزرگ‌سالان در اوقات فراغت خود هیچ فعالیت فیزیکی ندارند، بیشتر است.

خواب ناکافی

کمبود خواب یکی دیگر از دلایل چاقی مفرط است که با سبک زندگی مدرن مرتبط است. مطالعه‌ای در سال 2012 در مجله خواب نشان داد که کم خوابیدن می‌تواند باعث تغییرات متابولیکی و در نهایت افزایش وزن شود.
در این مقاله، افرادی که 4 ساعت در شب می‌خوابیدند، دارای سطح بالاتری از گرلین، هورمون افزایش اشتها هستند. نویسندگان این مقاله عقیده دارند که کمبود خواب به دلیل افزایش سیگنال گرسنگی که منجر به پرخوری می‌شود، در افزایش وزن نقش دارد.
متخصصان 7 تا 9 ساعت خواب بدون وقفه در شب را برای بهره‌مندی از فواید سلامتی، ازجمله موارد مربوط به جلوگیری از چاقی مفرط، توصیه می‌کنند.
تحقیقات همچنین نشان می‌دهد که کودکان و نوجوانان در صورت عدم خواب کافی، بیشتر دچار چاقی مفرط می‌شوند. مطالعه‌ای در سال 2018 نشان داد جوانانی که به‌طور مداوم خواب کافی ندارند، در مقایسه با سایر افرادی که خواب کافی دارند، دارای شاخص توده بدنی (BMI) بالاتری هستند.
آکادمی پزشکی خواب آمریکا توصیه می‌کند که کودکان 6 تا 12 سال باید 9 تا 12 ساعت در شب بخوابند. نوجوانان نیز باید 9 تا 10 ساعت در شب بخوابند.

استرس

اگر تاکنون پرخوری عاطفی یا اشتیاق به «غذاهایی که راحت آماده می‌شوند» را تجربه کرده باشید، قطعاً می‌دانید که چگونه استرس بر نحوه غذا خوردن شما اثر می‌گذارد.
استرس مزمن باعث می‌شود که بدن مسیرهای بیولوژیکی شامل عوامل مرتبط با استرس و هورمون‌های استرس مانند کورتیزول را فعال کند، که باعث می‌شود بدن وزن بیشتری را به‌راحتی نگه دارد.
برخی از سالم‌ترین راه‌ها برای غلبه بر استرس، به‌طورکلی راه‌هایی برای مبارزه با چاقی مفرط هستند. این راه‌ها شامل پیاده‌روی منظم، داشتن یک برنامه ورزشی روتین، داشتن حیوانات خانگی و صرف زمان برای آماده کردن و لذت بردن از غذاهای خانگی می‌شوند.

ژنتیک

پیوندهای بیولوژیکی با چاقی مفرط، از جمله جهش ژن‌های خاص، به‌طور مداوم در حال تحقیق و کشف هستند. مطالعات نشان می‌دهند که ژن‌های گوناگون ممکن است در چاقی مفرط مؤثر باشند، از جمله آن‌هایی که روی رفتار و متابولیسم اثر می‌گذارند. چاقی مفرط به احتمال زیاد درنتیجه تعامل میان چندین ژن و همچنین عوامل محیطی ایجاد می‌شود.
دانشمندان ژن‌هایی را کشف کردند که می‌توانند تمایل به چاقی مفرط را در بزرگ‌سالان ایجاد کنند. به‌طور خاص، به نظر می‌رسد ژن FTO روی اشتها، مصرف غذا و BMI تأثیر می‌گذارد. بر اساس نتایج تحقیق، محققان اکنون عقیده دارند که ممکن است میان FTO، پرخوری و چاقی مفرط ارتباطی برقرار باشد.
در مطالعه دیگری که روی حدود 1000 بیمار انجام شد، دانشمندان 4 نشانگر ژنتیکی (یکی از آن‌ها مربوط به FTO است) را یافتند که با BMI بالاتر در 13 سالگی ارتباط داشتند.
کشف چنین ارتباطاتی ممکن است برای درمان‌های جدید چاقی مفرط و سرطان‌های مرتبط، مهم باشد.

مشکلات پزشکی

در حالی که چاقی مفرط معمولاً با رژیم غذایی و سطح ورزش مرتبط است، اما ممکن است تحت تأثیر مسائل پزشکی، داروها و آسیب‌ها هم باشد.

شرایط پزشکی با کاهش سرعت متابولیسم، افزایش اشتها یا کاهش تحرک می‌تواند منجر به افزایش وزن شود. این شرایط عبارت است از:

• کم‌کاری تیروئید
• مقاوم شدن نسبت به انسولین
• آرتروز و سایر دردهای مزمن
• سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)
• سندرم پرادر-ویلی
• سندرم کوشینگ

بسیاری از داروها اگر از طریق ورزش و رژیم غذایی خنثی نشوند، می‌توانند در افزایش وزن نقش داشته باشند. داروهای مرتبط با افزایش وزن عبارتند از:

• داروهای ضد تشنج مانند والپروات و کاربامازپین
• داروهای ضدافسردگی
• آنتی‌هیستامین‌ها
• کورتیکو استروئیدها مانند پردنیزون
• داروهای دیابت از جمله انسولین، سلفونیلوراز و تیازولیدیندیون
• داروهای فشارخون بالا مانند مسدودکننده‌های بتا

عوامل روانی نیز در بروز چاقی مفرط مؤثر هستند. در حالی که بسیاری از افراد در پاسخ به احساساتی مانند استرس، بی‌حوصلگی، ناراحتی یا عصبانیت به غذا خوردن روی می‌آورند، تخمین زده می‌شود که حدود 3 درصد از جمعیت مبتلا به اختلال پرخوری (BED) هستند.
اگر اعتقاد دارید که ممکن است به دلیل یک بیماری چاق شوید یا پس از شروع مصرف یک دارو متوجه افزایش وزن شدید، حتماً در مورد نگرانی خود با پزشک صحبت کنید. این‌ها دلایل چاقی مفرط هستند که می‌توانند مورد رسیدگی قرار گیرند و برطرف شوند.

سخن پایانی

دلایل شناخته‌شده زیادی برای چاقی مفرط وجود دارد. اگر تشخیص دادید که یکی از موارد بالا برای شما یا نزدیکانتان رخ داده است، برای برطرف کردن علت آن اقدام کنید، به خاطر داشته باشید که حتی تغییرات کوچک در سبک زندگی و رژیم غذایی روزانه می‌تواند تأثیرگذار باشد. چشم‌انداز سلامتی طولانی‌مدت ارزش این تعهد را دارد.