اگر به فکر انجام عمل جراحی کاهش وزن جهت رسیدن به‌ تناسب اندام و زیبایی هستید، بهتر است پیش از هر چیز با عوارض و خطرات شایع بعد از انجام این جراحی آشنا شوید. بروز برخی از از این عوارض بسیار نادر بوده و مدتی پس از جراحی و گذراندن دوران نقاهت از بین می‌روند، اما در بعضی موارد اغلب افراد بعد از عمل جراحی کاهش وزن از مشکلات شایعی که در این مطلب به آن اشاره می‌کنیم، شکایت می‌کنند. بعضی از عوارض شایع عمل جراحی کاهش وزن می‌تواند بسیار جدی بوده و درمان آن‌ها نیاز به مدت زمانی طولانی داشته باشد.

خطرات جراحی کاهش وزن

هر عمل جراحی با خطرات کلی و خاص مربوط به نوع خود همراه است، اما کسانی که قصد عمل جراحی کاهش وزن را دارند، باید با سایر عوارض و مشکلاتی که آن‌ها را تهدید می‌کند نیز آشنا شده و پس از آگاهی و اطلاع کامل، مشورت با پزشک، مشاور و افرادی که قبلاً سابقه انجام این نوع عمل جراحی را داشته‌اند، تصمیم نهایی خود را برای انجام یا عدم انجام عمل جراحی کاهش وزن بگیرند.

کم‌ خونی یا آنمی

کم‌ خونی یا آنمی یکی از شایع‌ترین عوارض جراحی‌های کاهش وزنی است که معمولاً روی روده انجام می‌شود. این روش‌های جراحی توانایی بدن برای جذب مواد مغذی را کاهش می‌دهند. کم خونی نیز کمبود هموگلوبین (پروتئین حامل اکسیژن در سلول‌های قرمز خون) بوده که رابطه مستقیم با کمبود مواد مغذی و ضروری در بدن مانند «آهن» یا «ویتامین ب۱۲» دارد. اغلب پس از عمل جراحی برای جبران کم خونی و تامین این دو ماده مغذی حیاتی در بدن، پزشک برای بیمار مکمل‌های دارویی شامل آهن و ویتامین ب۱۲ تجویز کرده یا رژیم‌های سرشار از این دو ماده مغذی را برای وی تجویز می‌کند. کم خونی بعد از عمل جراحی کاهش وزن با رژیم غذایی سالم و خوردن مکمل‌های دارویی ویتامینه به‌راحتی قابل درمان است.

پوکی استخوان

یکی از شایع‌ترین عوارض عمل جراحی کاهش وزن، کاهش جذب «کلسيم» در بدن است که رابطه مستقیم با پوکی استخوان و بیماری‌های مربوط به کمبود کلسیوم در بدن دارد. کمبود این ماده مغذی در بدن باعث نرم شدن، شکنندگی استخوان‌ها یا عوارض دیگر مانند بروز خمیدگی استخوان‌ها می‌شود. معمولاً بیمارانی که تحت عمل جراحی کاهش وزن قرار می‌گیرند، تا مدت مشخصی باید به‌صورت دوره‌ای آزمایش خون داده تا سطح کلسیم و ویتامین‌های مورد نیاز آن‌ها مشخص شود. در صورت تشخیص زودهنگام کمبود کلسیوم در بدن، می‌توان این مشکل را به کمک رژیم‌های سرشار از لبنیات و مکمل‌های دارویی و غذایی درمان کرد. در موارد پیشرفته اگر بیمار پس از عمل جراحی کاهش وزن با مشکل جدی کمبود کلسیوم و عوارض و بیماری‌های مختلف درگیر شده باشد، پزشک درمان دارویی را تجویز می‌کند.

سوء تغذیه

علاوه‌بر کمبود ویتامین‌هایی که در دو مورد قبل به آن اشاره شد، سوء تغذیه و عدم توانایی بدن در جذب ویتامین‌ها و مواد معدنی از شایع‌ترین عوارض پس از جراحی کاهش وزن است. کمبود ویتامین و مواد معدنی مورد نیاز در بدن می‌تواند باعث بروز مشکلاتی در هضم و جذب ویتامین‌ها و املاح معدنی موجود در مواد غذایی شود که بیماری‌های مختلفی را به‌دنبال خواهد داشت. اغلب برای درمان این مشکل پزشک استفاده از رژیم‌ غذایی بر حسب کمبود ویتامین مورد نیاز بیمار یا مصرف مکمل‌های دارویی و غذایی را تجویز می‌کند.

پوست اضافی و شل شدن پوست

زمانی که بدن در مدت زمان کوتاهی مقدار قابل توجهی از وزن خود را از دست بدهد، آن قسمت‌هایی از بدن که دارای حجم بالایی چربی بوده‌اند دچار مشکل شل شدن پوست یا پوست اضافی می‌شوند. این مورد بیشتر در نواحی شکم، بازو، باسن و غبغب اتفاق می‌افتد و دلیل آن از دست رفتن خاصیت کشسانی و ارتجاعی پوست در محل جراحی است. این مشکل معمولاً با استفاده از گن‌ها و لباس‌های مخصوص ارتجاعی و شروع ورزش‌های عضله‌ساز پس از پایان دوره نقاهت درمان می‌شود. در مواردی که فرد شدیداً دچار مشکل شل شدن و افتادگی پوست باشد، عمل جراحی دیگری برای درمان این مورد انجام می‌شود.

سندرم دامپینگ یا تکرر ادرار

این مورد به‌خصوص در عمل جراحی «بای‌پس معده» که به «روکس ان-وای» معروف بوده، شایع است. از آنجایی که در این عمل جراحی حجم معده کاهش یافته و راه انتقال مواد غذایی از مری به روده کوچک، کوتاه می‌شود (بای­پس: میان‌بر) مواد غذایی مستقیم از معده وارد روده کوچک می‌شوند. این مورد معمولاً بلافاصله پس از صرف مواد غذایی یا خوردن غذاهای حاوی قند زیاد اتفاق افتاده و فرد دچار تعریق زیاد، عرق سرد، اسهال و احساس ضعف شدید می‌شود. معمولاً «سندروم دامپینگ» بعد از پایان دوره نقاهت و با حذف یا کاهش مصرف مواد قندی در رژیم غذایی درمان می‌شود.

آسیب به بافت‌های داخلی

در برخی از انواع جراحی‌های کاهش وزن، زمانی که یک جسم خارجی جهت کاهش حجم غذایی ورودی به معده، وارد بدن می‌شود، می‌تواند به بافت‌های آن ناحیه آسیب برساند. این موضوع به‌خصوص در عمل جراحی قرار گذاشتن «رینگ معده»، «حلقه‌گذاری» یا «گاستریک باندینگ» شایع است. در چنین عمل‌های جراحی زمانی که فرد پس از عمل جراحی، حجم بالایی غذا مصرف کرده یا بانداژ جای عمل بسیار سفت بسته شده باشد، باعث آسیب به بافت داخلی بدن خواهد شد.

صدمه به طحال

در موارد نادر، طی نوعی از عمل جراحی کاهش وزن که به آن «اسپلنکتومی» گفته می‌شود، طحال نیز برداشته و خونریزی کنترل می‌شود. در طی این جراحی طحال و بافت‌های نزدیک به آن ممکن است دچار آسیب دیدگی شده‌ که بعدها باعث بروز خونریزی داخلی شود، امّا در برخی از انواع جراحی‌های کاهش وزن نیازی به برداشت طحال نیست، اما ممکن است در حین عمل، طحال که نزدیک به محل جراحی است دچار آسیب شود.

اختلال خط بخیه (SLD)

گاهی در حین عمل جراحی کاهش وزن، ممکن است بخیه یا منگنه دستگاه گوارش و معده که به «SDL» معروف است، به‌درستی انجام نشود. این مورد باعث اختلال در هضم و انتقال مواد غذایی (نشتی از دستگاه گوارش) به‌سایر نقاط بدن شود. در چنین حالتی ورود غذا به سایر نقاط بدن باعث ایجاد عفونت، درد شدید شکم، آبسه، عفونت و ورم موضعی در محل جراحی یا عفونت گسترده در بدن که به آن «سپسیس» می‌گویند، خواهد شد. اختلال خط بخیه (SLD) در موارد پیشرفته می‌تواند باعث مرگ شود.

فتق

«فتق» در واقعه بیرون‌زدگی یا فرورفتگی غیر عادی اعضای بدن در ناحیه جراحی کاهش وزن (شکم و اندام درونی) است. این مورد زمانی اتفاق می‌افتد که اندامی به‌دلیل ضعیف شدن عضله نگه‌دارنده از محل خود خارج شود. هر نوع عمل جراحی در ناحیه شکم می‌تواند دیواره‌های عضلانی و احشا و عضله‌های نگهدارنده این ناحیه را تضعیف کند. معمولاً از هر ۵ مورد عمل جراحی کاهش وزن، یک نفر تنها دچار عارضه فتق شکم می‌شود. در چنین مواردی فرد باید برای درمان دوباره تحت عمل جراحی قرار گیرد.

هرنیا یا تهوع طولانی مدت و عدم توانایی معده در تحمل غذا (فتق مری)

گاهی عمل کاهش وزن برای برخی از افراد بسیار کارآمد بوده و بیمار در طولانی‌مدت و پس از گذراندن دوره نقاهت به کمک رژیم غذایی و ورزش‌های مناسب به تناسب اندام ایده‌آل خود می‌رسد. اما شرایط برای همه یکسان نیست. بعضی از افراد بعد از عمل جراحی کاهش وزن دچار حالت تهوع شدید و دائمی شده و معده آن‌ها توانایی تحمل حتی حجم کمی از غذا را ندارد. به این مورد «فتق مری» نیز گفته می‌شود که در آن معده حتی مقادیر بسیار کم غذا را پس زده و فرد بلافاصله بعد از خوردن هر وعده غذایی دچار تهوع شدید می‌شود. گاهی این مورد به‌اندازه‌ای جدی می‌شود که فرد برای درمان باید در بیمارستان بستری شود.

جابه‌جایی باندها

نحوه صحیح باند‌پیچی بدن پس از عمل جراحی کاهش وزن، تاثیر بسیار زیادی در شکل‌دهی به اندام و عدم شل شدن و افتادگی پوست دارد، امّا در مواردی بانداژ‌ها می‌توانند از جای خود جابه‌جا شده که باعث کاهش اثربخشی عمل جراحی کاهش وزن می‌شود.

باریک شدن دهانه معده (احساس ناخوشایند در مقعد)

پس از عمل جراحی کاهش وزن، ایجاد زخم در ناحیه مقعد و رکتال باعث تنگ شدن و احساس سختی در عمل دفع غذا می‌شود. گاهی در موارد بسیار شدید، این احساس ناخوشایند باعث تهوع شدید، عدم هضم صحیح و ورم شکم می‌شود. در چنین مواردی معمولاً با یک عمل سرپایی مشکل فرد درمان می‌شود.

نشتی جای بخیه

در مواردی ممکن است بخیه در محل جراحی به‌خوبی انجام نشده و باعث نشت محتویات معده (از جمله اسید گوارشی) به داخل حفره شکم شود. بسته به میزان نشتی بخیه، فرد برای درمان این مشکل باید تحت عمل جراحی قرار بگیرد. گاهی ورود بیش از حد اسید معده به حفره شکمی باعث از بین رفتن اندام داخلی شده که ممکن است باعث مرگ شود.

زخم معده

در برخی از انواع جراحی کاهش وزن، حجم معده کاهش یافته و محل تحت جراحی بخیه می‌خورد، اما ممکن است اسید معده باعث آسیب به بخیه شود. در چنین شرایطی بروز «زخم معده» در بیماران بسیار شایع است. معمولاً اگر زخم معده در مراحل اولیه تشخیص داده شود، پزشک برای جلوگیری از آسیب رساندن اسید معده به بافت‌های داخلی، برای فرد داروهای قوی تجویز می‌کند.

سنگ صفرا

معمولاً از هر سه بیمار یک نفر، پس از عمل جراحی کاهش وزن دچار مشکل «سنگ صفرا» می‌شود. کاهش سریع وزن و عدم دریافت کالری که بدن به آن عادت داشته باعث ایجاد «سنگ صفرا» می‌شود. مشکل سنگ صفرا در بیماران معمولاً چند هفته پس از عمل جراحی و با رژیم غذایی جدیدی که برای بیمار تجویز می‌شود، قابل درمان است. البته در موارد پیشرفته پزشک از درمان‌های دارویی برای رفع مشکل سنگ صفرا نیز استفاده می‌کند.

یبوست

تغییر ناگهانی و شدید در عادات غذایی می‌تواند بیمارانی را که تحت عمل جراحی کاهش وزن بوده‌اند دچار «یبوست» و مشکلات مزاجی کند. علاوه‌بر درد دوران نقاهت، استرس و ناراحتی نیز می‌تواند باعث ایجاد یبوست در بیمار شود. در موارد بسیار شدید برای درمان یبوست پس از عمل کاهش وزن، پزشک ناحیه مقعد و رکتال را با برش کوچکی کمی آزاد می‌کند. همچنین با استفاده از یک رژیم غذایی مناسب معمولا مشکل یبوست افراد درمان می‌شود. اگر هیچ‌کدام از راه‌های گفته شده برای فرد و درمان مشکل او کارساز نباشد، پزشک داروهای مربوطه را برای فرد تجویز خواهد کرد. در چنین موردی از هرگونه درمان خودسرانه دارویی و خانگی به‌شدت پرهیز کنید.