طی چند دهه در سطح جهانی شیوع چاقی به سرعت در حال افزایش است. چاقی علاوه بر استئوآرتریت، آپنه خواب و حتی برخی از انواع سرطان، افراد را مستعد دیابت نوع 2، فشار خون و بیماری‌های قلبی عروقی می‌کند. افراد چاق همچنین مستعد ابتلا به مسائل روان‌شناختی مانند اعتمادبه‌نفس پایین و افسردگی هستند. مداخلات پزشکی برای کنترل چاقی بسیار کم است و بیشتر آن‌ها تنها با یک مداخله قوی در سبک زندگی عمل می‌کنند. این امر منجر به ناامیدی در افراد چاق می‌شود و آن‌ها را وادار می‌کند تا به مداخلات رژیم غذایی شدید دست یابند تا سریع کاهش وزن پیدا کنند. یکی از این مداخلات رژیم غذایی شدید که در سال‌های اخیر محبوبیت بیشتری پیدا کرده است، رژیم کتوژنیک است. رژیم کتوژنیک ابتدا در سال 1920 برای درمان دیابت و تشنج در کودکان استفاده می‌شد اما این روزها بسیاری از افراد جهت کاهش وزن و کنترل گلوکز خون به دنبال دریافت رژیم‌های غذایی کتوژنیک هستند. رژیم کتوژنیک انواع مختلفی دارد:

• رژیم استاندارد کتوژنیک (SKD): این یک رژیم غذایی بسیار کم کربوهیدرات با پروتئین متوسط ​​و پرچرب است. این نوع رژیم معمولاً حاوی 70 درصد چربی، 20 درصد پروتئین و فقط 10 درصد کربوهیدرات است.
• رژیم کتوژنیک دوره‌ای (CKD):این رژیم شامل دوره‌هایی با کربوهیدرات بالاتر در بین دوره‌های رژیم کتوژنیک است، به‌عنوان مثال، پنج روز کتوژنیک و پس از آن دو روز با کربوهیدرات زیاد به عنوان یک چرخه.
• رژیم کتوژنیک هدفمند: (TKD) این رژیم اجازه می‌دهد تا کربوهیدرات اضافی در طول دوره‌های تمرینی شدید جسمی اضافه شود.
• رژیم کتوژنیک با پروتئین بالا (HPKD): این رژیم شامل پروتئین بیشتر و حدود 60 درصد چربی، 35 درصد پروتئین و پنج درصد کربوهیدرات است اما هنوز هم یک رژیم غذایی بسیار پرچرب است.

در بین انواع این رژیم از SKD و HPKD بسیار استفاده شده است. رژیم‌های کتوژنیک چرخه‌ای و هدفمند بیشتر توسط بدنسازان یا ورزشکاران استفاده می‌شوند. رژیم SKD بیشترین تحقیق و پیشنهاد را دارد.

این رژیم غذایی بر پایه مصرف 5% کربوهیدرات، 75% چربی و 20% پروتئین است. موادغذایی مصرفی در این رژیم شامل محصولات لبنی پر چرب، گوشت و ماکیان، سبزیجات غیر نشاسته‌ای، آجیل‌ها و دانه‌ها، آووکادو، زیتون و تخم‌مرغ است و مصرف غلات، اوت میل، برنج، کینوا، ذرت، سبزیجات نشاسته‌ای، سیب‌زمینی، لوبیاها، پاستا، میوه‌ها و سبزیجات ممنوع است. در رژیم کتوژنیک با محدودیت کربوهیدرات به کمتر از 25 تا 50 گرم در روز، سلول‌های بدن از چربی و کتون‌های تولید شده توسط کبد به عنوان سوخت استفاده می‌کنند.

رژیم‌های کتو ممکن است در کوتاه‌مدت در بیماران دیابتی نوع دو باعث بهبود گلوکز خون شود اما شواهد علمی قطعی وجود ندارد که برتری این رژیم را نسبت به سایر رژیم‌های کاهش وزن در طولانی‌مدت نشان دهد. استفاده از رژیم‌های کتوژنیک در مدیریت وزن محبوبیت فوق‌العاده‌ای کسب کرده است، اما بحث و جدال‌های زیادی نیز ایجاد کرده است. برخی از محققان معتقدند که رژیم‌های غذایی کم‌کربوهیدرات هیچ مزیت متابولیکی ندارند و کاهش وزن صرفاً به دلیل کاهش کالری دریافتی است که احتمالاً به دلیل افزایش اثر سیری پروتئین است. با این حال، اکثر مطالعات تبلیغاتی  نشان می‌دهند افرادی که از رژیم غذایی کم‌کربوهیدرات پیروی می‌کنند، در طی 3-6 ماه اول در مقایسه با افرادی که رژیم‌های متعادل‌تری دارند، وزن بیشتری از دست می‌دهند.

نشان داده شده است که رژیم‌های کتوژنیک کم‌کربوهیدرات دارای فواید بی‌نظیری در کنترل قند خون هستند. برخی از اثرات مفید گزارش شده بر سرطان و اختلالات عصبی مانند بیماری آلزایمر و صرع وجود دارد. با این حال، چندین اثر سو رژیم‌های کتوژنیک نیز وجود دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از: احساس خستگی در حین ورزش، کاهش انرژی ذهنی، افزایش گرسنگی، اختلال در خواب، گرفتگی و تحلیل عضلات، یبوست، حالت تهوع و ناراحتی معده، بوی بد دهان، تغییر در عادات روده، کتو آنفولانزا و از دست دادن انرژی.

یکی از چالش‌های رژیم‌های کم‌کربوهیدرات این است که افراد مصرف کمتری از سبزیجات، میوه‌ها و غلات و افزایش مصرف چربی دارند که می‌تواند مضر باشد. در دراز مدت، یک رژیم غذایی که فقط 5٪ کل کالری آن از کربوهیدرات تأمین می‌شود، به دست آوردن مقادیر کافی از آنتی‌اکسیدان از میوه‌ها و سبزیجات را غیرممکن می‌کند. رژیم‌های غذایی طولانی‌مدت کم‌کربوهیدرات با افزایش مصرف چربی با تحریک مسیرهای التهابی، استرس اکسیداتیو و تقویت پیری بیولوژیکی همراه است.

بزرگ‌ترین مشکل رژیم‌های شدید مانند رژیم‌های کتو پایداری آن‌ها است. طبق تجربه ، افراد پس از استفاده از رژیم‌های کتو در ابتدا از کاهش وزن و کنترل عالی دیابت که به دست می‌آورند هیجان‌زده می‌شوند ولی بعد به‌آرامی، از رژیم خسته می‎‌شوند. به‌علاوه، بسیاری احساس ضعف و ناامیدی می‌کنند و شروع به افزایش مصرف کربوهیدرات می‌کنند و به‌زودی دوباره به کنترل وزن و کنترل دیابت خود می‌پردازند.

مطالعات اخیر همچنین نشان می‌دهد که رژیم‌های کتوژنیک ممکن است باعث مقاومت انسولین کبدی شوند. همچنین گزارش‌هایی از کمبود عناصر غذایی و ایمنی قلب و عروق  وجود دارد. از این رو ، قبل از این‌که این رژیم‌ها به‌طور گسترده توصیه شوند، باید مطالعات بیشتری انجام شود. در 2 هفته اول رژیم، ممکن است افزایش قابل‌توجهی در تولید ادرار و شیفت مایعات وجود داشته باشد که ممکن است نیاز به تنظیم داروها برای فشار خون، نارسایی قلبی و دیابت داشته باشد. از این رو، نظارت بر افراد در رژیم غذایی کتو یک یا دو بار در ماه از نظر قند خون، کتون‌های قلبی و سایر پارامترها ضروری است. قبل از شروع رژیم کتوژنیک، مشورت با پزشک مهم است. شما باید فقط تحت نظارت پزشک و یک متخصص تغذیه  رژیم خود را تغییر دهید.

لطفا در این روزهای کرونایی که هر قدم اشتباهی سبب ابتلای ما به این ویروس می‌شود به دنبال هر راه غیر علمی جهت کاهش وزن خود نباشیم.